H εξαγωγή του ελαιόλαδου με τα σύγχρονα μηχανικά μέσα όπως είναι γνωστό, γίνεται με μηχανικές πρέσες και φυγοκέντριση. Αποτέλεσμα αυτής της διαδικασίας είναι δύο ρεύματα: το ρεύμα του παραγόμενου ελαιόλαδου, που οδηγείται για περαιτέρω επεξεργασία και συσκευασία και το ρεύμα των αποβλήτων, ΥΑΕ (Υγρά Απόβλητα Ελαιοτριβείου).
Τα ανεπεξέργαστα απόβλητα των ελαιοτριβείων δεν έχουν διατροφική αξία, δεν μπορούν να επαναχρησιμοποιηθούν και είναι εξαιρετικά ρυπογόνα. Λόγω του μεγάλου ρυπαντικού τους φορτίου δεν πρέπει να διατίθενται ανεπεξέργαστα σε περιβαλλοντικούς αποδέκτες, γεγονός που θα έπρεπε να προκύπτει πρωτίστως από την περιβαλλοντική ευσυνειδησία των επιχειρήσεων Η αδειοδότηση αντίστοιχων επιχειρήσεων σε ό,τι αφορά το περιβάλλον υλοποιείται μέσω των αποφάσεων έγκρισης περιβαλλοντικών όρων και των αδειών λειτουργίας. Η υλοποίηση της έκδοσης των περιβαλλοντικών όρων (και κατ’ επέκταση της αδειοδότησης της βιομηχανίας) στην Ελλάδα γίνεται μέσω της ΥΑ 69269/5387/90 (Οδηγία 85/337/ΕOΚ), χωρίς ωστόσο να υπάρχουν συγκεκριμένοι κανόνες σχετικά με τη διάθεση των ΥΑΕ. Οι βασικές αρχές διαχείρισης των ΥΑΕ βασίζονται στον Νόμο 1650/86 «Περί προστασίας του περιβάλλοντος» σύμφωνα με τον οποίο οι ιδιοκτήτες των ελαιοτριβείων είναι υποχρεωμένοι να καταθέσουν μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων. Οι άδειες λειτουργίας των ελαιοτριβείων χορηγούνται υπό την προϋπόθεση εφαρμογής κατάλληλων μεθόδων διαχείρισης των ΥΑΕ, όπως είναι η διάθεση σε κατάλληλα διαμορφωμένες εξατμισοδεξαμενές, η προεπεξεργασία με υδράσβεστο πριν τη διάθεση και ο κλασματικός διαχωρισμός μέσω φυσικής καθίζησης όπου λαμβάνει χώρα περαιτέρω διαχείριση του κάθε κλάσματος ξεχωριστά, με τη διασφάλιση της στεγανότητας του πυθμένα της δεξαμενής ώστε να αποφεύγεται πιθανή διαρροή των παραγόμενων εκχυλισμάτων. Μετά την εξάτμιση ο υπολειμματικός πολφός μπορεί να διατεθεί σε κατάλληλα διαμορφωμένους χώρους ταφής απορριμμάτων ή να χρησιμοποιηθεί σε μονάδες κομποστοποίησης. Ωστόσο, δεν υπάρχει μια και μόνο μέθοδος η οποία μπορεί να εξασφαλίσει αποδοτική επεξεργασία των ΥΑΕ και με χαμηλό κόστος εφαρμογής για μια ελαιοπαραγωγική μονάδα.
Τα κυριότερα φυσικοχημικά χαρακτηριστικά των αποβλήτων ελαιοτριβείου είναι το χαμηλό pH, η υψηλή συγκέντρωση φαινολικών ενώσεων, το υψηλό BOD και υπολείμματα ελαίου. Τα χαρακτηριστικά αυτά κάνουν τα απόβλητα διαβρωτικά κατά την επαφή τους κυρίως με κατασκευαστικά υλικά (πχ σωληνώσεις) και επιβλαβή για το περιβάλλον, καθώς το επιβαρύνουν με ένα εξαιρετικά υψηλό ρυπογόνο φορτίο το οποίο δεν μπορεί να αποικοδομηθεί από τους φυσικούς μηχανισμούς των οικοσυστημάτων, επιφέροντας αρνητικές επιπτώσεις σε εδάφη και νερά αλλά και στους μικροοργανισμούς που προσδίδουν τη σταθερότητα σε αυτά.
Ωστόσο, τα θετικά σημεία στην υπόθεση των αποβλήτων των ελαιοτριβείων είναι πως:
Α) μπορούν να επεξεργαστούν με σχετικά εύκολες τεχνικές χαμηλού κόστους πριν διατεθούν με νόμιμες διαδικασίες στο περιβάλλον
Β) είναι πολλά υποσχόμενα σε ερευνητικούς σκοπούς, για την ανάπτυξη νέων τεχνολογιών και προϊόντων προστιθέμενης αξίας.
Λίνα Δ.Τσαμίλη
Χημικός Μηχανικός, MSc
Υπεύθυνη Χημικών Αναλύσεων
Τμήμα Περιβαλλοντικών Μελετών & Εφαρμογών
