Παγκόσμια Ημέρα Εδάφους 2021 – Η αλάτωση του εδάφους
Η Παγκόσμια Ημέρα Εδάφους γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 5 Δεκεμβρίου ως μέσο εστίασης της προσοχής στη σημασία του υγιούς εδάφους και υπέρ της αειφόρου διαχείρισης των εδαφικών πόρων. Κάθε χρόνο έχει διαφορετική θεματολογία ως κύριο άξονα ευαισθητοποίησης.
Μια διεθνής ημέρα για τον εορτασμό του εδάφους προτάθηκε από τη Διεθνή Ένωση Επιστημών του Εδάφους (IUSS) το 2002. Υπό την ηγεσία του Βασιλείου της Ταϊλάνδης και στο πλαίσιο της Παγκόσμιας Εδαφικής Συνεργασίας, ο Οργανισμός Τροφίμων και Γεωργίας των Ηνωμένων Εθνών (FAO) υποστήριξε την επίσημη καθιέρωση της Παγκόσμιας Ημέρας Εδάφους ως παγκόσμιου πλατφόρμα ευαισθητοποίησης. Η Διάσκεψη του FAO ενέκρινε ομόφωνα την Παγκόσμια Ημέρα Εδάφους τον Ιούνιο του 2013 και ζήτησε την επίσημη έγκρισή της στην 68η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ. Τον Δεκέμβριο του 2013, η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ απάντησε ορίζοντας την 5η Δεκεμβρίου 2014 ως την πρώτη επίσημη Παγκόσμια Ημέρα Εδάφους.
Η ημερομηνία της 5ης Δεκεμβρίου για την Παγκόσμια Ημέρα Εδάφους επιλέχθηκε επειδή αντιστοιχεί στα επίσημα γενέθλια της Αυτού Μεγαλειότης βασιλιά Bhumibol Adulyadej, βασιλιά της Ταϊλάνδης, ο οποίος επικύρωσε επίσημα το γεγονός.
Αλάτωση του εδάφους: μια απειλή για την παγκόσμια τροφοθήκη μας
Η Παγκόσμια Ημέρα Εδάφους 2021 (#WorldSoilDay) και η εκστρατεία της «Σταματήστε την αλάτωση του εδάφους, ενισχύστε την παραγωγικότητα του εδάφους» στοχεύει στην ευαισθητοποίηση σχετικά με τη σημασία της διατήρησης υγιών οικοσυστημάτων και της ανθρώπινης ευημερίας αντιμετωπίζοντας τις αυξανόμενες προκλήσεις στη διαχείριση του εδάφους, την καταπολέμηση της αλάτωσης του εδάφους, την αύξηση της ευαισθητοποίησης για το έδαφος και την ενθάρρυνση των κοινωνιών για βελτίωση της υγείας του εδάφους.
Αλάτωση είναι η υπερβολική συσσώρευση αλάτων στο έδαφος
Έχετε δει ποτέ λευκές κρούστες στο έδαφος; Τα εδάφη μπορεί να είναι αλμυρά. Τα άλατα υπάρχουν φυσικά στα εδάφη και στο νερό και κινούνται ελεύθερα μέσα στο έδαφος. Τα φυσικά αλμυρά εδάφη μπορούν να υποστηρίζουν πλούσια οικοσυστήματα, αλλά φυσικές διεργασίες όπως η ξηρασία και οι ανθρώπινες δραστηριότητες, ειδικά η ακατάλληλη άρδευση, μπορούν να αυξήσουν τον αριθμό των αλάτων στα εδάφη, μια διαδικασία που ονομάζεται αλάτωση. Η αλάτωση του εδάφους διασπά τα εδάφη μας και μειώνει την ικανότητά τους να βοηθούν στην ανάπτυξη των τροφίμων μας.
Η αλάτωση και η νατρίωση του εδάφους είναι σημαντικές διεργασίες υποβάθμισης του εδάφους που απειλούν το οικοσύστημα και αναγνωρίζονται ως ένα από τα σημαντικότερα προβλήματα σε παγκόσμιο επίπεδο για τη γεωργική παραγωγή, την επισιτιστική ασφάλεια και τη βιωσιμότητα σε άνυδρες και ημίξηρες περιοχές.
Τι είναι ακριβώς τα αλατούχα και τα νατριωμένα εδάφη; Και τα δύο είναι εδάφη που έχουν προσβληθεί από άλατα. Τα αλατούχα εδάφη περιέχουν μεγάλα επίπεδα υδατοδιαλυτών αλάτων, όπως καλίου, μαγνησίου, ασβεστίου, χλωρίου, θειικού, ανθρακικού, διττανθρακικού, που μπορεί να επηρεάσουν αρνητικά ή ακόμη και να εμποδίσουν την ανάπτυξη των φυτών. Τα νατριωμένα εδάφη έχουν υψηλή περιεκτικότητα προσροφημένου νατρίου στα σωματίδια του εδάφους που προκαλεί υποβάθμιση της δομής του εδάφους.
Τα εδάφη που επηρεάζονται από άλατα υφίστανται δομική φθορά και γίνονται σκληρά και συμπιεσμένα
Τα εδάφη που επηρεάζονται από άλατα έχουν σοβαρές επιπτώσεις στις λειτουργίες του εδάφους, όπως στη μείωση της γεωργικής παραγωγικότητας, της ποιότητας του νερού, της βιοποικιλότητας του εδάφους και της διάβρωσης του εδάφους. Τα εδάφη που επηρεάζονται από άλατα έχουν μειωμένη ικανότητα να λειτουργούν ως ρυθμιστικά μέσα και ως φίλτρα έναντι των ρύπων. Τα εδάφη που επηρεάζονται από άλατα μειώνουν τόσο την ικανότητα των καλλιεργειών να προσλαμβάνουν νερό όσο και τη διαθεσιμότητα μικροθρεπτικών συστατικών. Επίσης, συγκεντρώνουν ιόντα που είναι τοξικά για τα φυτά και μπορεί να υποβαθμίσουν τη δομή του εδάφους.
Πως θα εμποδίσουμε την αλάτωση και τη νατρίωση του εδάφους;
Ας δούμε ποιες είναι οι κύριες αιτίες για την αλάτωση και την νατρίωση του εδάφους και πως μπορούμε να την εμποδίσουμε:
| Συχνές Αιτίες | Προληπτικά Μέτρα |
| Άρδευση με νερό χαμηλής ποιότητας | Άρδευση με νερό επαρκούς ποιότητας ή/και άρδευση με κατάλληλες μεθόδους |
| Ανεπαρκής αποστράγγιση του εδάφους | Βελτίωση της αποστράγγισης |
| Αποψίλωση των δασών και αφαίρεση της βλάστησης με βαθιές ρίζες | Αναδάσωση και μόνιμη πράσινη κάλυψη του εδάφους |
| Διείσδυση θαλασσινού νερού και άντληση υδάτων σε παραλιακές περιοχές | Έλεγχος της άντλησης νερού και παρακολούθηση της αλατότητας του εδάφους και του υπόγειου νερού |
| Κακή ή υπερβολική χρήση λιπασμάτων | Συνετή χρήση λιπασμάτων |
Τι μπορούμε να κάνουμε για να “σταματήσουμε την αλάτωση του εδάφους και να ενισχύσουμε την παραγωγικότητα του εδάφους”;
- Ευαισθητοποίηση σχετικά με τη σημασία και τις επιπτώσεις των εδαφών που επηρεάζονται από άλατα και υποστήριξη της πρόληψης μη βιώσιμων πρακτικών που μπορούν να οδηγήσουν σε αυτό
- Ενθάρρυνση και προώθηση της χρήσης βιώσιμων γεωργικών συστημάτων προσαρμοσμένων σε αλατούχα/νατριούχα περιβάλλοντα
- Προώθηση της τεχνολογικής καινοτομίας για τη διαχείριση των εδαφών που επηρεάζονται από άλατα με βιώσιμο τρόπο
- Επένδυση στη συλλογή καλύτερων γνώσεων σχετικά με την κατάσταση των εδαφών που επηρεάζονται από άλατα σε εθνικό, περιφερειακό και παγκόσμιο επίπεδο
- Ανάπτυξη πολιτικών και εφαρμογή δράσεων στο πεδίο για την ενσωμάτωση πρακτικών διαχείρισης του εδάφους με βάση επιστημονικά στοιχεία
Αγρότες σε δράση: 8 καλές πρακτικές για να “σταματήσουμε την αλάτωση του εδάφους και να ενισχύσουμε την παραγωγικότητα του εδάφους”
- Ασκηθείτε στη γεωργία των αλοφύτων (φυτών ανθεκτικών στην υψηλή αλατότητα) και χρησιμοποιήστε καλλιέργειες που αντέχουν στα άλατα
- Ποτίστε με καλής ποιότητας νερό, χρησιμοποιώντας σωστές και αποτελεσματικές μεθόδους
- Ελέγξτε την άντληση υπόγειων υδάτων και παρακολουθήστε την ποιότητά τους
- Βελτιώστε τα συστήματα αποστράγγισης
- Διατηρήστε την φυτική κάλυψη του εδάφους
- Προωθήστε την ολοκληρωμένη διαχείριση της γονιμότητας του εδάφους, συμπεριλαμβανομένης της προσθήκης κοπριάς
- Για αλατούχα εδάφη: ανυψώστε το υπόστρωμα του εδάφους, καλύψτε με μεμβράνη ή σάπια φύλλα
- Για νατριωμένα εδάφη: προσθέστε χημικές βελτιωτικές ουσίες όπως ασβέστη ή γύψο
Γνωρίζετε ότι;
- Χρειάζεται έως και 1000 χρόνια για να φτιαχτεί 1 εκατοστό εδάφους
- Η αλάτωση του εδάφους αφαιρεί έως και 1,5 εκατομμύριο εκτάρια καλλιεργήσιμης γης ετησίως από την παραγωγή
- Η ετήσια απώλεια στη γεωργική παραγωγικότητα που προκαλείται από την αλάτωση εκτιμάται ότι είναι 27,4 εκ. € (31 εκ. δολάρια ΗΠΑ)
- Υπολογίζεται ότι υπάρχουν περισσότερα από 833 εκατομμύρια εκτάρια εδαφών που ήδη επηρεάζονται από άλατα σε όλο τον κόσμο (8,7% του πλανήτη)
- Οι εκτιμήσεις δείχνουν ότι περισσότερο από το 10% των καλλιεργήσιμων εκτάσεων επηρεάζεται από άλατα, γεγονός που ενέχει μεγάλο κίνδυνο για την επισιτιστική ασφάλεια παγκοσμίως
- Μερικές από τις περιοχές που έχουν πληγεί περισσότερο είναι η Κεντρική Ασία, η Μέση Ανατολή, η Νότια Αμερική, η Βόρεια Αφρική και ο Ειρηνικός
Παρακολουθήστε το επίσημο βίντεο του Οργανισμoύ Τροφίμων και Γεωργίας των Ηνωμένων Εθνών (FAO) για την Παγκόσμια Ημέρα Εδάφους 2021 που ευαισθητοποιεί για την αλάτωση του Εδάφους:
Τα Αναλυτικά Εργαστήρια ΒΙΟΧΗΜΙΚΗ μπορούν να σας βοηθήσουν με αναλύσεις εδάφους καθώς και αναλύσεις νερών γεώτρησης και άρδευσης. Επικοινωνήστε μαζί μας για περισσότερες πληροφορίες.
Περισσότερες πηγές πληροφοριών: FAO/World Soil Day, United Nations
